MR Rehberliğinde Biyopsi

Meme Kanseri, Meme Muayenesi, Meme Radyolojisi, Tedavi Üzerine Araştırmalar, Tedavi ve Bakım

MR Rehberliğinde Biyopsi

Meme dokusundan bir örnek alınarak, bu örneğin mikroskop altında incelenmesi ve böylece meme kanseri olup olmadığının araştırılması meme biyopsisi sayesinde gerçekleştirilebilmektedir. Genellikle meme muayenesi sonucunda bir yumru bulunmasıyla ya da mamografi, ultrasonografi ve MR gibi görüntüleme yöntemleriyle şüpheli bir alanın tespit edilmesiyle meme biyopsisi yapılması gerekli olmaktadır. Meme biyopsisi ile alınan meme dokusu örneği patolog tarafından incelenmektedir ve böylece meme kanserinin olup olmadığı kesinleştirilebilmektedir. Meme biyopsisini yapmanın birçok farklı yöntemi vardır. MR rehberliğinde biyopsiyapılması da bu yöntemlerden bir tanesidir.

MR Rehberliğinde Biyopsi Uygulaması Nasıl Yapılıyor?

Memenin MR ile incelenmesi, meme kanseri tespit edilen kadınlarda ameliyat yapılmadan önce memede başka bir odak olup olmadığının tespit edilmesi ya da yüksek risk faktörlerine sahip olan kadınlarda tarama yapılması amacıyla kullanılmaktadır. Başka görüntüleme yöntemleri ile saptanamayan şüpheli bulgular, MR yöntemi ile kolayca saptanabilmektedir. Yakın bir zamana kadar ülkemizde sadece MR’da görülebilen bulgulara biyopsi yapılamamaktaydı. Bu hastalar hekim tarafından yakından gözetim altında tutuluyor ve belirli bir süre endişe içerisinde beklemek zorunda kalıyorlar ya da gereksiz bir yere ameliyat olmak, anestezi almak zorunda kalıyorlardı. Hatta kimi zaman memede ne olduğu tam olarak bilinemeyen bulgular saptandığı için meme kanserli kadınlara koruyucu tedavi uygulanamıyor ve bu kadınların memesinin tamamen alınması tercih ediliyordu. Artık kolayca uygulanabilen MR rehberliğinde biyopsi sayesinde MR ile tespit edilmiş olan kitlelere biyopsi yapılabiliyor ve kesin olarak konulan teşhis ile kadınlar endişe içerisinde beklemeden, gereksiz tedavi ve ameliyatlara maruz kalmıyorlar.
Ülkemizde sınırlı sayıda olan merkezlerde yapılabilen MR rehberliğinde biyopsi hastalar meme MR çekimlerinde olduğu gibi yüz üstü yatar. Bilgisayar yardımıyla şüpheli alanın koordinatları üç boyutlu bir şekilde belirlenmektedir. Koordinatları belirlenen bölgeye iğne biyopsisi veya ameliyat öncesinde işaretleme yapılabilmektedir.
MR rehberliğinde biyopsi uygulaması ülkemizde yeni yeni uygulanmaya başlayan bir yöntem olduğu için sadece belirli sayıda merkezlerde gerçekleştirilebilmektedir. Bu biyopsi tekniği diğer biyopsi tekniklerinden pek farklı olmasa da, işlem yapılırken özel MR cihazı ve biyopsi aparatları gerekli olmaktadır. Bu faktörler de sistemin dezavantajları arasında sayılmaktadır. MR rehberliğinde biyopsi uygulaması meme kanseri teşhisinde arada kalmış olan hastalara umut sağlayan yeni imkanlar içerisinde sayılmaktadır.

Biyopsi Sonrasında Nelere Dikkat Edilmeli?

Tüm biyopsilerde olduğu gibi MR rehberliğinde biyopsi uygulaması sonrasında da hastalar ağrı hissetmemektedir. Eğer hafif derecede bir ağrı hissedilirse de kan sulandırıcı etkisi olmayan ağrı kesiciler kullanılabilmektedir. Genellikle biyopsi sonrasında hastalar günlük yaşamlarına kolaylıkla devam edebilmektedirler. Çok özel durumlar haricinde, çalışan kadınlar işlerine geri dönebilmekte, biyopsi sebebiyle herhangi bir sıkıntı hissetmemektedirler. MR rehberliğinde biyopsi uygulamasında uygun teknikler kullanılması sebebiyle, herhangi bir komplikasyon oluşması riski oldukça düşüktür. En sık görülmekte olan komplikasyon ise biyopsinin yapıldığı bölgede kanama oluşmasıdır. Bu durum özellikle kan sulandırıcı etkisi olan ilaç kullanan kişilerde daha sık görülmektedir. Bu nedenle hastaların MR rehberliğinde biyopsi uygulaması yapılmadan önce hekimlerine kullandıkları ilaçlar konusunda bilgi vermeleri gerekmektedir. Biyopsi sonrasında meydana gelen kanama ise herhangi bir müdahaleye gerek olmadan kendiliğinden iyileşmektedir.

Diğer Biyopsi Yöntemleri

• İnce İğne Aspirasyon Biyopsisi: Meme biyopsileri arasında en basit tür olan ince iğne aspirasyon biyopsisi klinik meme muayenesi sırasında hissedilen yumruları incelemek için kullanılmaktadır. Bu biyopsi prosedüründe hasta masanın üzerine uzanır ve hekim kan almak için kullanılan iğnelerden biraz daha ince olan iğneleri kullanarak elle hissedilen kitleden bir örnek alır. İğneye örnek alınabilmesi için bir şırınga eklenmiştir. İnce iğne aspirasyonu son derece basit bir şekilde uygulanabildiği için içi sıvı dolu bir kist ile katı kütleyi birbirinden ayırabilmek için kullanılmaktadır. Aynı zamanda hastaları daha zorlu biyopsi işlemlerinden de kurtarmaktadır. İnce iğne aspirasyon biyopsisi ile meme içerisinden sıvı herhangi bir şekilde alınamaz ya da kitle kaldırılamazsa, şüpheli dokunun tanısının konulabilmesi için mutlaka mamografi, ultrason ya da cerrahi müdahale gerekli olmaktadır.
• Kalın İğne (Trucut – kor) Biyopsisi: Kalın iğne biyopsisi, genellikle mamografi, ultrasonografi ya da klinik meme muayenesi ile tespit edilen meme kitlelerini incelemek için kullanılmaktadır. İşlemi bir radyolog ya da meme cerrahı gerçekleştirir ve içi boş bir iğne kullanarak gerekli olan doku örneğini alır. Kalın iğne biyopsisinde kullanılan iğne, ince iğne aspirasyon biyopsisinde kullanılan iğneden daha kalındır. Hastadan, pirinç tanesi büyüklüğünde doku örnekleri alınır ve bu doku örnekleri mikroskop altında gerekli teşhisi koyabilmek için incelenir. Mamografi, ultrasonografi veya MR görüntüleme yöntemleri iğne ile doku örneği alınabilmesi için yönlendirici olarak kullanılmaktadır.
• Stereotaktik Biyopsi – Vakum biyopsi: Bu biyopsi uygulamasında meme içerisinde bulunan şüpheli kitlenin yerini tespit etmek için mamogram kullanılmaktadır. Bu biyopsinin yapılabilmesi için özel olarak geliştirilmiş bir masa üzerine hasta yüz üstü uzanmalıdır. Masanın ortasında memenin içerisine girebileceği bir delik bulunmaktadır. Radyolog öncelikle biyopsi yapılması gereken alanın koordinatlarının belirlenebilmesi için mamografi çekmektedir. Daha sonra koordinatların belirlenmesi ile memede açılan ufak bir kesi içerisinden vakumlu bir motor yardımıyla iğne kullanarak doku örnekleri çeker. Elde edilen bu doku örnekleri patoloji de incelenerek, kesin teşhis konulur. Yapılan biyopsi işlemi sırasında biyopsi yapılan alanın daha sonraki ameliyatlarda cerrah tarafından kolayca bulunmasını sağlamak amacıyla metal bir klips yerleştirilebilmektedir.
• Ultrason Eşliğinde Yapılan İğne Biyopsileri: Bu tip biyopsi uygulamasında görüntüleme ve biyopsi için ultrason kullanılmaktadır. İşlem sırasında hasta sırt üstü bir şekilde ultrason masasında yatar. Ultrason aracılığı ile meme içerisinde kitlenin yeri tespit edilir ve iğne yardımıyla bu kitleden doku örneği alınır. İnce iğne aspirasyon biyopsisi, kalın iğne biyopsisi ultrasonografi eşliğinde yapıldığında bu şekilde isimlendirilmektedir. Cerrahi Biyopsi: Bu biyopsi sırasında, memede bulunan kitlenin tamamı ya da bir kısmı incelenmek için alınmaktadır. Cerrahi olarak yapılan biyopsi lokal anestezi, sedasyon veya genel anestezi altında yapılabilmektedir. Cerrahi biyopsi ameliyathane ortamında yapılmaktadır.

Biyopsi Sonuçları

MR eşliğinde biyopsi ya da diğer biyopsi türleri ile elde edilen doku örneklerinin incelenmesi birkaç gün sürebilmektedir. Yani sonuçlar hemen elde edilememektedir. Biyopsi sonrasında elde edilen dokular, vücut dokularının analizi konusunda uzman olan patologlar tarafından incelenir. Bu inceleme sırasında mikroskop ve diğer özel cihazlar kullanılmaktadır. Doku örneklerini inceledikten sonra patolog elde ettiği sonuçları bir rapor hazırlayarak açıklar ve ilgili hekime gönderir. Patoloji raporunda MR eşliğinde biyopsi veya biyopsi türleri ile hastadan alınmış olan doku örneklerinin boyutu, rengi ve kıvamı ile birlikte biyopsi yapılan alanda kanser hücrelerinin yer alıp almadığı ve tespit edilen hastalığın özellikleri detaylı bir şekilde açıklanmaktadır.

Yapılmış olan meme biyopsisinde sonuçların kanser çıkmadığı durumlarda, memede bulunan kitlenin gerçekten iyi huylu olduğu konusunda radyoloji ve patoloji uzmanı ile meme cerrahının fikir birliğine varıp varmadıkları önemlidir. Kimi zaman hastanın tedavisinde rol alan bu uzmanlar farklı görüşlere sahip olabilmektedirler. Böyle bir durum söz konusu ise daha kesin sonuçlar elde edilebilmesi için detaylı tetkikler ya da ameliyat yapılması gerekebilmektedir.

Patoloji raporunda meme kanseri teşhisi yapıldıysa, ne tür bir kanser olduğu, hormon reseptörlerinin pozitif ya da negatif olup olmadığı gibi detaylı bilgiler de yer alacaktır. Patoloji raporunda kanserin evresi ve türüne göre hekimler hastalarına ve tümöre özel bir tedavi planı oluşturmaktadırlar. Bu nedenle MR eşliğinde biyopsi ya da diğer biyopsi türleri ile elde edilen doku örneklerinin detaylı ve özenli bir şekilde incelenmesi gerekmektedir. İnceleme sonucunda elde edilen bilgilere göre hastanın sağlık durumu değerlendirilecek ve gerekli tedaviye hemen başlanacaktır.

Meme kanserinde belirli risk faktörlerine sahip olan kadınların hastaya özgü risk analizi sonrasında, uygun takip ve tarama programına alınması erken teşhis için hayati önem arzeder. Mutasyonu bulunan (BRCA 1 ve BRCA 2 gibi) ve ameliyat ile risk azaltıcı cerrahi kararı verilen ancak böylesi bir girişim yapılmayan hastalarda MR takibi yapılabilmektedir. Ayrıca, yüksek aile öyküsü, memede prekanseröz lezyonların saptanması gibi nedenlerden dolayı MR çekilen ve şüpheli bir lezyon bulunan hastalarda tüm bulgular topluca değerlendirilir. MR da görülen lezyonun, ultrasonografi veya mamografi ile bulunması durumunda, göreceli olarak daha kolay olan ultrasonografi veya mamografi altında biyopsi yapılması ile tanı konulabilir. Ancak,  şüpheli lezyonun,

MR dışında görüntülenememesi durumunda MR altında biyopsi yapılması gerekebilir. MR altında biyopsi ile, mamografi ve ultrasonografide görünemeyen tümörlerin tanısı konabilir. Bunun dışında, meme kanseri tanısı konulan hastalarda, aynı memede veya karşı memede MR ile bulunan şüpheli ek odakların, ameliyat önvcesinde tanısının kesinleştirilmesinde MR altında biyopsi yapılabilmesi oldukça önemlidir. MR altında biyopsi imkanı olmadığı ve ek odakların tümör olup olmadığının kesinleştirilemediği durumlarda olası sonuçlar da hasta ile tartışılmalıdır. Meme kanseri tanısı konulan hastalarda, MR ile saptanan ek odaklar, kanser olmayabilir, bu durumda biyopsi yapılmadan yapılacak daha radikal bir girişim, gereğinden fazla bir girişim olarak nitelendirilebilir. Aksi durum da söz konusu olabilir. MR çekilen ve MR da şüpheli olarak nitelendirilen odakların dikkate alınmadığı, biyopsi ile sonucun kesinleştirilmediği ve takip yapılan hastalarda, bu oluşumların tümör olabileceği hatırdan çıkarılmamalıdır.