Haşimato

Haşimato

Haşimato

HAŞİMATO HASTALIĞININ BELİRTİLERİ

Haşimato hastalığı bir tiroid hastalığıdır ama belirtileri genellikle boğaz bölgesinde değildir. Haşimato hastalığının belirtileri, boğazdan ziyade yarattığı tiroid hormon bozukluğunun vücutta yarattığı değişkliklerle ilgilidir. Haşimato hastalığı bir çok belirtilerle kendini belli eden bir hastalık tablosudur.

Her Tiroid Hormon yetmezliği (Hipotiroidizm) Haşimato Hastalığı Değildir!

Türkiye’de yapılan en yaygın yanlışlıklardan biri “her tiroid hormonu düşen” hastaya Haşimato hastalığı tanısı konulmasıdır. Tiroid hormonu başka bir çok nedenle de düşebilir. Bir hastaya Haşimato hastalığı tanısı koyabilmek için tiroid bezesinde iltihap (tiroidit) olması gerekir. Bu iltihabın da hastanın tiroid bezesine karşı üretilen antikorlarla birlikte olması şarttır. Ayrıca, tiroid bezesinde bu iltihabın yarattığı harabiyetin de ultrasonografi ile görüntülenmesi gerekir.

Hastalık Nasıl Oluşur?

Çeşitli tetikleyici faktörlerle hastanın bağışıklık savunma sistemi “yanlışlıkla” hastanın tiroid hücrelerine karşı antikor adını verdiğimiz moleküller üretir. Bu antikorlardan 2 tanesi çok önemlidir: anti-tiroglobulin antikor (anti-tg antikor) ve anti-tiroid peroksidaz antikor (anti-tpo antikor). Bu antikorlar hastanın hormon üreten tiroid hücrelerine yapışır; onlarda zararlı harap edici ve bazen de aşırı çalışmaya teşvik edici etkiler yapar. Bu harabiyet sonucunda parçalanan tiroid hormon depolarından ve hücrelerinden hastanın kanına bol miktarda tiroid hormonu geçer (tiroid hormon fazlalığı-hipertiroidizm). Bu geçici bir durumdur ve yaklaşık 2-6 hafta sürer (Bazen daha da uzun sürüp bu tiroid hormon fazlalığı kalıcı olabilir). Bu geçici dönemden sonra harap olup zarar gören tiroid hücrelerinin bir kısmı tekrar düzlir, geriye kalan çoğunluğu ise artık tiroid hormonu üretemeyecek kadar hasar görüp ölür. Bu harap olmuş hücrelerin yerine tamir hücreleri gelir ancak bu tamir hücreleri tiroid hormonu üretemez. Geriye kalan sağlam tiroid hücrelerinin üretttiği tiroid hormonu yetersiz hale gelir (hipotiroidizm başlar). Artık bu safhadan sonra tiroid hormon yetmezliği kalıcıdır. Tiroid hormon yetmezliğinim şiddeti kişiden kişiye büyük farklılık gösterir. Önce hafif düzeyde olan tiroid yetmezliği hastada TSH düzeyini artırır ancak bu artış hafif olabilir (3’ün altında) ve ayrıca bu safhada tiroid hormonları (T3 ve T4 hormonları) normaldir; bu duruma gizli torid hormon yetmezliği (subklinik hipotiroidizm) denir. Ama, bu safhada hastada her türlü belirti başlamıştır; hasta ciddi bir şekilde kilo almaya başlar. Bir çok hastada hastalık bu safhada kalır ve ömür boyu bu seviyede (subklinik hipotiroidizm) devam eder. Bir çok hastada ise tiroid hücrelerine karşı oluşmuş olan anti-tg ve anti-tpo daha geniş çaplı ve yaygın harabiyet yapar ve bu harabiyet durmaz devamlı artış gösterir. Bu hastalarda TSH seviyesi daha da artar, T3 ve T4 hormonları ise gittikçe düşer (terazinin bir kefesi aşağı inerken diğer kefesi yukarı çıkar); bu duruma hipotiroidizm (tiroid hormon yetmezliği) denir ki bu kalıcıdır. Bu grup hastalarda yükselen TSH nedeniyle tiroid bezesi aşırı uyarı altında kalıp nodül gelişimi görülebilir.

İlk Belirtiler Nelerdir?

Kimse haşimato hastalığına hemen yakalandığını anlamaz. Haşimato hastalığının tiroid’de yarattığı bozukluklarla başlayan tirodi hormon üretim düzensizlikleri hastalarda şikayetlere neden olur. Haşimato hastalığının ilk belirtisi çoğunlukla şişmanlamadır; bu hastalığa yakalanan kişiler her zamanki kadar yediği, her zamanki kadar hareketli olduğu halde kilo almaya başladığını fark eder. Bu durumun nedeni tiroid hormon üretiminde düşmedir (tiroid hormonu yetersiz kalmaya başlar; hipotiroidizm). Daha seyrek görülen ilk belirti ise çarpıntı ve saç dökülmesi ile başlayan tiroid hormon üretiminde geçici artıştışla görülen tiroid hormon fazlalığı (hipertiroidizm)’a bağlıdır.

HAŞİMATO HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Haşimato hastalığı bir çok sağlık sorununa neden olur. Bu sağlık sorunlarının tümü ele alınıp tedavi edilirken asıl sorunun kaynağı olan tiroid hormon yetersizliği tedavi programının eksenine oturtulmalıdır. Ancak, uygulanacak tiroid hormon dozu tedavi eden hekimin tecrübesi ve bilgi derinliği ile yakından ilgili olup her hastanın hastalığının ayrıntıları ve vücudunun ihtiyaçlarına göre ayarlanır. Diğer yandan hastadaki ant-tg ve anti-tpo antikorlarının yüksekliği için de tedavi uygulanmalıdır ancak bu amaçla artık kortizol türevi ilaçların kullanılmasını önermediğimiz belirtmek isteriz. Diğer yandan antikorların yükselmesini “tetikleyen”aşırı yüksek miktarda iyot alımı (iodine intake) da azaltılamalıdır.

Bu sitede, hekimlerin hastalarını nasıl tedavi edeceğine dair daha fazla ayrıntı vermek mümkün ve uygun değildir. Ancak, Haşimato hastalığı sadece pasif takip veya basit bir tiroid hormon tableti verilerek tedavi edilmez. Ayrıca, hastaların kendi kendilerini tedaviye yeltenmelerini ise kesinlikle önermiyoruz.

HAŞİMATO HASTALIĞI NASIL TAKİP EDİLİR?

Haşimato Hastalığı, uzun süreli takip gerektiren bir hastalıktır.

Haşimato Hastalığı, süregelen (uzun süren, kronik) bir hastalıktır. O nedenle ilk tanı konulup tedavi düzenlendikten sonra uygulanan tedavinin yeterli düzeyde etkili olup olmadığı, tedavide değişikliğe ihtiyaç olup olmadığı, tiroid hormonu dozunun hastanın yaşına ve diğer özelliklerine göre değiştirilip değiştirilmeyeceği düzenli kontrol muayeneleri ile takip altında tutulmalıdır. Unutmamak gerekir ki; hastanın değişen yaşı, vücudun normalde değişen çalışma düzeni, hastanın hayatında meydana gelen ani şoklar (yakın birinin ölümü, boşanma, iş kaybı vs), yaşama koşulları, aynı şehirde yaşayıp yaşamadığı, hatta mevsim değişiklikleri de hastanın tiroid hormonuna olan ihtiyacını da değiştirir. Bu şekilde düzenli olarak takip edilen hastalarda haşimato hastalığı nedeniyle harabiyete uğramış tiroid dokusunda nodül gelişimi önlenebilir. Kontrol takip muayenelerinin sıklığı, hastanın durumuna göre (şişmanlık mevcut olup olmadığına, şişmanlık için ilave tedbir ve tedavi uygulanıp uygulanmadığına, bu sitede beliretilen zararlı etkilerin (sağlık sorunlarının) ortaya çıkıp çıkmadığına göre belirlenir. Başka bir sağlık sorunu olmayan önceleri 2-3 ay olan bu takip muayene sıklığı takip edeb süreçte 6 aya kadar uzatılır.

HAŞİMATO HASTALIĞININ ZARARLARI

Şimanlık

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); vücudun organlarının çalışmasını yavaşlatır ve kilo artışına (şişmanlık) neden olur. Bu hastalarda, tiroid hormonu tedavi ile eksiksiz olarak yerine konulmadıkça uzun süre de olsa şişmanlık için yapılan diyetler ve ağır spor programları ve kullanılan ilaçlar etkili ve faydalı olmaz.
Şişmanlığın Getirdiği Zararlar

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); kilo artışına (şişmanlık) neden olur. Hastada estetik bozulmanın yanında şişmanlık nedeniyle bel ağrısı, bel fıtığı, omuz ve sırt ağrısı, boyun fıtığı, şişmanlık nedeniyle ortaya çıkan sindirim sistemi kanserlerinde artış görülebilir.

Kabızlığın Getirdiği Zararlar

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); kabızlığa neden olur. Kabızlık soncu, hemoroid (basur) ve kalın barsak kanserlerinde artış görülebilir. Bu hastalarda, tiroid hormonu tedavi ile eksiksiz olarak yerine konulmadıkça uzun süre de olsa kabızlık için yapılan diyetler ve kullanılan ilaçlar etkili ve faydalı olmaz.

Depresyon, Cinsel Sorunlar ve Aşırı Sinirlilik

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); depresyon, cinsel sorunlar ve aşırı sinirliliğe neden olur. Bunların sonucunda hastaların iş hayatı, evliliği ve sosyal ilişkileri zorlanır ve işten ayrılma, eşten boşanma ve hayata küsemeya neden olabilir. Bu hastalarda, tiroid hormonu tedavi ile eksiksiz olarak yerine konulmadıkça uzun süre de olsa uygulanacak psikiyatrik ilaç tedavisi ile sonuç almak pek mümkün olmaz.
Adet Düzensizliği ve Kısırlık

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); hastalarda adet düzensizliğine neden olur. Ayrıca, yüksek antikorlar ve düşük tiroid hormonu nedeniyle kadınlarda yumurtlama fonksiyonu ve yumurta kalitesi ile erkeklerde ise sprem kalitesi ve sayısı bozulur. Bunların sonucunda kısırlık görülebilir. Kadın hastalar hamile kaldıktan sonra tiroid hücrelerine karşı oluşan antikorlarda geçici bir düşme olabilir ama hamilelik sonrasında tiroid oto-antikorları tekrar yükselir.

Saç ve Cilt Bozuklukları

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); saçlarda matlaşma, dökülme, ciltte kuruluk, pullanma ve selülit ortaya çıkar. Selülitli hastaların çoğunda tiroid hormon yetmezliği, özellikle de gizli tiroid yetmezliği görülür. Bu konu henüz Türkiye’de pek bilinmediğinden selülit tedavisinde akla gelmedik cilt tedavileri yapılırken hastaların tiroid incelemesi yapılmamaktadır.
Tırnak Kırılmaları ve Soyulması

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); hastaların tırnaklarında kalınlaşma, parlaklığını yitirme ve kat kat ayrılmalara neden olur. Bu konu henüz Türkiye’de pek bilinmediğinden demir eksikliği, çinko eksikliği, selenium eksikliği gibi akla gelmedik tanılar konulup tıbbi olan veya tıbbi olmayan “tırnak güçlendirme tedavileri” yapılırken hastaların tiroid incelemesi yapılmamaktadır.
Tiroid Kanseri

Haşimato hastalarında papiller tip tiroid kanseri diğer tiroid hastalarına göre daha sık görülür. O nedenle Haşimato hastalarının bezelerinin ilk muayenesinde ve rutin takip kontrol muayenelerinde muhakkak ultrasonografi ile de incelenmeli; nodül saptanırsa knaser olmadığını ortaya koyma için derhal ince iğne biyopsisi yapılmalıdır.

Kalp ve Beyin Hastalıkları

Haşimato hastalığında düşen tiroid hormonu (hipotiroidizm); hastanın kolesterol ve yağ emilimini ve kullanımını (metabolizmasını) bozar. Yüksek kolestrol de hastaların kalp ve beyin damarlarını daraltır ve tıkar. Beyin damarlarında daralma ve tıkanma nedeniyle hastada beyin inmesi ve felç olabilir. Kalp damarlarındaki daralma ve tıkanma ise enfarktüse neden olabilir. Ayrıca, yüksek kolesterol erkek hastalarda penis atar damarlarını (peniste sertleşmeyi bu damarlardan geçen kanın peniste birkimi sağlar) daraltır ve tıkayarak ciddi sertleşme (ereksiyon) sorunu yaratabilir.