Memede şişlik ve kitle varlığı meme kanseri belirtilerini taklit ettiği için başlangıçta korkutucudur. Kendiniz veya doktorunuz memenizde bir şişlik veya kitle saptayabilir ya da mamografi veya ultrasonunuzda daha ileri tetkik gerektiren bir lezyon bulunabilir.
Memedeki herhangi bir değişiklik kanser belirtisi olabilir ve değerlendirilmesi gerekir. Bu değişikliklerin çoğu iyi huyludur ve meme kanserinden çok daha sık karşılaşılır. İyi huylu değişiklikler kanser olmasa da bazıları meme kanseri riskini arttırabilir.
Meme kanseri riski açısından bu meme değişiklikleri üç grupta değerlendirilmektedir.
Doktorunuz sizdeki duruma göre bir takip ve tedavi planı yapar. Hiç riski olmayanlar ile hafif risk taşıyanlar ortalama kanser risk grubunda kabul edilir ve rutin normal takip programı uygulanır.
Orta risk taşıyanlarda ise meme kanseri riski arttığından dolayı daha sık tarama ve takip programı uygulanabilir. Risk azaltıcı stratejiler önerilebilir. Güçlü aile öyküsü gibi ilave risk faktörleri varsa bu aksiyon planınızı etkileyebilir. Bu tip kararlar her kişinin özelliklerine ve lezyonuna göre bireysel olarak verilir. Doktorunuz yaşam boyu meme kanser riskiniz konusunda sizi aydınlatacaktır.
Memede kanser olmayan birçok durum çok çeşitli belirtilere yol açabilir. Büyüyen bir şişlik veya kitle bazen cilt altında hissedilir, bazen de tarama mamografisinde tesadüfen görülür. Maalesef belirtiler sıklıkla meme kanseri belirtilerine benzer:
Yukarıdaki tüm belirtiler meme kanseri olasılığını elemek için tetkik edilmelidir.
Meme kanseri tanısı için yapılan tetkiklerin aynısı yapılmaktadır. Amaç; saptanan kitle veya değişikliklerin gerçekten iyi huylu olup olmadığından emin olmak ve lezyonun meme kanseri riskini arttırıp arttırmadığını saptamaktır. Bu tetkikler:
Tetkik planı sizdeki belirtilere ve şüphelenilen meme sorununa göre doktorunuz tarafından planlanır. Kesin tanı konamayan bazı durumlarda doktorunuz mevcut durumun gidişatını değerlendirmek için 3-6 ay sonra tekrar kontrole çağırabilir. Bu durum kanserden şüphelenildiği anlamına gelmez, daha çok lezyonun aynı durumunu koruyup korumadığını anlamaya yarar.
İltihap, yangı, gebelik ve diğer basit nadir sebeplere bağlı olarak memelerde oluşabilen birçok değişiklik vardır. Bunlar memede şişlikler, kitleler, tahriş olmuş alanlar, akıntı ve/veya ağrıya neden olabilir. Meme kanseri riskini arttırmazlar. Ancak belirtileri meme kanseri olasılığını düşündürebilir. Kanser olasılığını elemek için mamografi ve/veya ultrason, gerekirse MR ve hatta biyopsi yapmak gerekebilir.
Memelerdeki birçok değişiklik yangı, ağrı ve iltihapla bağlantılıdır. Meme başı ve/veya meme cildinde kızarıklık ve şişlik olabilir. Bu belirtiler genellikle meme kanserini işaret etmez. Ancak, belli bir süreden fazla devam eden meme değişiklikleri meme hastalıkları konusunda uzman bir Genel Cerrahi doktoru tarafından değerlendirilmelidir. İltihabi durumlar birkaç hafta içinde antibiyotik tedavisi ile düzelir. Eğer yangı ve iltihap belirtileri tedavi ile düzelmiyorsa iltihaplı meme kanseri olasılığı akla gelmeli ve bu olasılığı elemek için gerekli tetkikler yapılmalıdır.
Bu iyi huylu değişikliklere örnek olarak; süt kanallarında genişleme, meme başı egzaması, yağ kistleri, mastit, meme başı ve altı iltihapları, cilt enfeksiyonları verilebilir. Ayrıca, galaktore (memelerden süt gelmesi) ve mastalji (meme ağrısı) gibi durumlarda da ileri tetkik yapmak gerekebilir.
Hiç riski olmayanlar ile hafif risk taşıyan kişilere takip yıllık muayene ve mamografi/ultrason taraması dışında ilave takip uygulanmaz. Bu tip bir kitle cerrahi olarak çıkartılmışsa normal meme takipleri yapılır. Yıllık veya 6 aylık aralarda muayene, mamografi/ultrason ve/veya MR görüntüleme önerilir. Cerrahi önerilmemiş kist, fibroadenom veya benzeri kitleler varsa ilk birkaç yıl 6 aylık aralarda muayene, mamografi/ultrason ve/veya MR görüntüleme yapılır. Daha sonra yıllık takiplere dönülebilir.
Bu durumda doktorunuz risk düzeyinize göre size bir takip planı önerecektir. Bu takip planında:
Daha sık tarama: Doktorunuz mevcut durumunuza göre daha sık bir tarama programı yapar. Bazı durumlarda aylık kendi kendine meme muayenesi, yıllık mamografi (40 yaş ve üstü) ve yıllık doktor fizik muayenesi yeterli olacaktır. Ancak, daha ciddi durumlar için şunlar önerilebilir:
Risk azaltıcı ilaçların kullanımı: Ciddi risk faktörü olabilecek değişikliklerin varlığında önerilebilir. Temelde vücutta östrojen hormonunun etkisini önleyen veya östrojen hormonunun miktarını azaltan ilaçlardır. Hormon pozitif meme kanseri hastalarında da aynı ilaçlar kullanılmaktadır. Genellikle tamoksifen hem menopoz öncesi hem de menopoz sonrası önerilirken, diğerleri genellikle menopoz sonrası kullanılmaktadır. Amerika’da kullanımı oldukça popüler olmasına rağmen, Avrupa ülkelerinde be ülkemizde çok daha az sıklıkla tercih edilmektedir. Bu tip ilaçların yan etkileri vardır. Kullanımını doktorunuzla tartışıp yan etki profiline göre kar-zarar hesabı yapmak gerekebilir.