Değiştiremeyeceğiniz Meme Kanseri Risk Faktörleri

Risk faktörü, meme kanseri gibi bir hastalığa yakalanma şansınızı artıran her şeydir. Ancak bir risk faktörüne veya hatta çok fazlasına sahip olmak, hastalığa yakalanacağınızdan emin olduğunuz anlamına gelmez.

Meme kanseri için bazı risk faktörleri, yaşlanmak veya belirli gen değişikliklerini devralmak gibi değiştiremeyeceğiniz şeylerdir. Bunlar meme kanseri riskinizi artırır.

Kadın olarak doğmak

Bu meme kanseri için ana risk faktörüdür. Erkekler de meme kanserine yakalanabilir, ancak bu hastalık kadınlarda erkeklerden çok daha yaygındır.

Yaşlanmak

Yaşlandıkça meme kanseri riskiniz artar. Çoğu meme kanseri 55 yaş ve üstü kadınlarda bulunur.

Bazı gen değişikliklerini miras almak

Meme kanseri vakalarının yaklaşık %5 ila ‘unun kalıtsal olduğu düşünülür, yani doğrudan bir ebeveynden geçen gen değişikliklerinden (mutasyonlardan) kaynaklanırlar.

BRCA1 ve BRCA2 :  Kalıtsal meme kanserinin en yaygın nedeni, BRCA1 veya BRCA2 genindeki kalıtsal bir mutasyondur. Normal hücrelerde bu genler, hasarlı DNA’yı onaran proteinlerin yapılmasına yardımcı olur. Bu genlerin mutasyona uğramış versiyonları, kansere yol açabilen anormal hücre büyümesine yol açabilir.

• Bir ebeveynden herhangi bir genin mutasyona uğramış bir kopyasını aldıysanız, meme kanseri riskiniz daha yüksektir.
• Ortalama olarak, BRCA1 veya BRCA2 gen mutasyonuna sahip bir kadının 80 yaşına kadar meme kanserine yakalanma olasılığı 10’da 7’dir. Bu risk aynı zamanda diğer aile bireylerinin meme kanserine sahip olmasından da etkilenir. (Daha fazla aile üyesi etkilenirse artar.)
• Bu mutasyonlardan birine sahip kadınların daha genç yaşta meme kanseri teşhisi konması ve her iki memede de kanser olması daha olasıdır.
• Bu gen değişikliklerinden birine sahip kadınların yumurtalık kanseri ve diğer bazı kanserleri geliştirme riski daha yüksektir. (Bu gen değişikliklerinden birini kalıtsal olarak alan erkeklerin meme kanseri, prostat ve diğer bazı kanserlere yakalanma riski de daha yüksektir.)

Diğer genler: Diğer gen mutasyonları da kalıtsal meme kanserlerine yol açabilir. Bu gen mutasyonları çok daha az yaygındır ve çoğu meme kanseri riskini BRCA genleri kadar artırmaz.

• ATM : ATM geni  DNA hasar olur ya da hasar tamir edilemez ise hücreyi öldürmeye yardımcı olur. Bu genin 2 anormal kopyasının kalıtım yoluyla alınması ataksi-telanjiektazi hastalığına neden olur. Bu genin anormal bir kopyasının miras alınması, bazı ailelerde yüksek oranda meme kanseri ile ilişkilendirilmiştir.
• TP53 : TP53 geni hasarlı DNA ile hücrelerin büyümesini durdurmaya yardımcı olur. Bu genin kalıtsal mutasyonları Li-Fraumeni sendromuna neden olur. Bu sendromu olan kişilerde meme kanseri ve ayrıca lösemi, beyin tümörleri ve sarkomlar (kemik veya bağ dokusu kanserleri) gibi diğer bazı kanserler için yüksek risk vardır. Bu mutasyon meme kanserinin nadir bir nedenidir.
• CHEK2 : CHEK2 gen normal olarak, DNA onarımına yardımcı bir gendir. Bir CHEK2 mutasyonu meme kanseri riskini artırır.
• PTEN: PTEN geni normal hücre büyümesini düzenlemeye yardımcı bir gendir. Bu gendeki kalıtsal mutasyonlar, memede hem kanser hem de iyi huylu (kanser olmayan) tümörler ve ayrıca sindirim sistemi, tiroid, rahim ve yumurtalıklardaki büyümeler için daha yüksek risk altına sokan nadir bir hastalık olan Cowden sendromuna neden olabilir.
• CDH1 : Bu gendeki kalıtsal mutasyonlar,insanların nadir görülen bir mide kanseri türü geliştirdiği bir sendrom olan kalıtsal yaygın mide kanserine neden olur. Bu gende mutasyona sahip kadınlarda invaziv lobüler meme kanseri riski de yüksektir.
• STK11 : Bu gendeki kusurlar Peutz-Jeghers sendromuna yol açabilir. Bu bozukluktan etkilenen kişilerin dudaklarında ve ağızlarında pigmentli lekeler, idrar ve sindirim yollarında polipler (anormal büyümeler) ve meme kanseri de dahil olmak üzere birçok kanser türü için daha yüksek risk vardır.
• PALB2 : PALB2 gen proteini ile etkileşime tarafından yapılan bir proteini üreten BRCA2 geni. Bu gendeki mutasyonlar daha yüksek meme kanseri riskine yol açabilir.

Diğer birkaç gendeki mutasyonlar da meme kanseriyle ilişkilendirilmiştir, ancak bunlar yalnızca az sayıda vakayı açıklamaktadır.

Genetik danışmanlık ve test: BRCA1 ve BRCA2 genlerinde (veya daha az yaygın olarak PTEN, TP53 veya yukarıda bahsedilen diğerleri gibi genlerde) kalıtsal mutasyonları aramak için genetik testler yapılabilir. Bu, meme kanseri teşhisi konmuş bazı kadınlar için olduğu kadar, güçlü bir aile öyküsü gibi meme kanseri için daha yüksek risk altına sokan faktörleri olan bazı kadınlar için bir seçenek olabilir. Test bazı durumlarda yardımcı olabilir, ancak her kadının test edilmesi gerekmez ve artıları ve eksileri dikkatlice düşünülmelidir.

Ailede meme kanseri öyküsü olması

Meme kanserine yakalanan kadınların çoğunun ailesinde hastalık öyküsü bulunmadığına dikkat etmek önemlidir. Ancak meme kanseri olan yakın akrabaları olan kadınlarda risk daha yüksektir:

• Meme kanseri olan birinci derece bir akrabaya (anne, kız kardeş veya kızı) sahip olmak, bir kadının riskini neredeyse iki katına çıkarır. 2 birinci derece akrabaya sahip olmak, riskini yaklaşık 3 kat artırmaktadır.
• Meme kanseri olan babası veya erkek kardeşi olan kadınların da meme kanseri riski daha yüksektir.

Genel olarak, meme kanserli kadınların yaklaşık ‘inin bu hastalığa sahip bir aile üyesi vardır.

Kişisel bir meme kanseri geçmişine sahip olmak

Bir memesinde kanser olan bir kadının diğer memesinde veya aynı memenin başka bir bölümünde yeni bir kanser geliştirme riski daha yüksektir. (Bu, ilk kanserin tekrarlaması veya geri dönmesinden farklıdır.) Bu risk genel olarak düşük olsa da, meme kanseri olan genç kadınlar için daha da yüksektir.

Irkınız ve etnik kökeniniz

Genel olarak, beyaz kadınların meme kanseri geliştirme olasılığı Afrikalı Amerikalı kadınlardan biraz daha fazladır, ancak aralarındaki fark son yıllarda kapanmaktadır. 45 yaşın altındaki kadınlarda meme kanseri, Afrika kökenli Amerikalı kadınlarda daha sık görülür. Afrikalı Amerikalı kadınların da her yaşta meme kanserinden ölme olasılığı daha yüksektir. Asyalı, Hispanik ve Yerli Amerikalı kadınların meme kanseri geliştirme ve meme kanserinden ölme riski daha düşüktür.
Farklı gruplardaki risk de meme kanseri tipine göre değişmektedir. Örneğin, Afrikalı Amerikalı kadınların daha az yaygın olan üçlü negatif meme kanserine sahip olma olasılığı daha yüksektir.

Daha uzun olmak

Birçok araştırma, uzun boylu kadınların, kısa boylu kadınlara göre meme kanseri riskinin daha yüksek olduğunu bulmuştur. Bunun nedenleri tam olarak net değil, ancak yaşamın erken döneminde beslenme gibi erken büyümeyi etkileyen faktörlerin yanı sıra hormonal veya genetik faktörlerle ilgili olabilir.

Yoğun meme dokusuna sahip olmak

Memeler yağ dokusu, fibröz doku ve glandüler dokudan oluşur. Daha fazla glandüler ve fibröz dokuya ve daha az yağlı dokuya sahip olduklarında mamografide daha yoğun görünürler. Yoğun  memeleri olan kadınların meme kanseri riski, ortalama meme yoğunluğuna sahip kadınların yaklaşık  1/2 ila 2 katıdır. Ne yazık ki yoğun meme dokusu da mamogramlarda kanser görülmesini zorlaştırabilir.
Yaş, menopoz durumu, belirli ilaçların kullanımı (menopozal hormon tedavisi dahil), hamilelik ve genetik gibi bir dizi faktör meme yoğunluğunu etkileyebilir.

Bazı iyi huylu meme koşullarına sahip olmak

Bazı iyi huylu (kanser olmayan) meme rahatsızlıkları teşhisi konan kadınların meme kanseri riski daha yüksek olabilir. Bu koşullardan bazıları meme kanseri riski ile diğerlerinden daha yakından bağlantılıdır. Doktorlar genellikle iyi huylu meme koşullarını bu riski nasıl etkilediklerine bağlı olarak 3 gruba ayırır.

Proliferatif olmayan lezyonlar: Bu koşullar meme kanseri riskini etkilemiyor gibi görünüyor veya etkiliyorsa riskteki artış çok küçük. İçerirler:

• Fibrozis ve/veya basit kistler (bazen fibrokistik değişiklikler veya hastalık olarak adlandırılır )
• hafif hiperplazi
• Adenoz (sklerozan olmayan)
• Filloides tümörü (iyi huylu)
• Tek bir papillom
• yağ nekrozu
• kanal ektazisi
• periduktal fibroz
• Skuamöz ve apokrin metaplazi
• Epitel ile ilgili kalsifikasyonlar
• Diğer tümörler (lipom, hamartom, hemanjiyom, nörofibroma, adenomiyoepitelyoma)

Mastitis (meme enfeksiyonu) bir tümör değildir ve meme kanseri riskini artırmaz.

Atipi olmayan proliferatif lezyonlar (hücre anormallikleri): Bu koşullarda memenin kanallarında veya lobüllerinde aşırı hücre büyümesi vardır, ancak hücreler çok anormal görünmez. Bu koşullar, bir kadının meme kanseri riskini biraz artırıyor gibi görünüyor.

• Olağan duktal hiperplazi (atipi olmadan)
• fibroadenom
• sklerozan adenoz
• Çeşitli papilloma (denilen papillomatoz )
• Radyal yara izi
• Atipili proliferatif lezyonlar: Bu durumlarda meme dokusunun kanallarındaki veya lobüllerindeki hücreler aşırı derecede büyür ve bazıları artık normal görünmez. Bu lezyon türleri şunları içerir:
• Atipik duktal hiperplazi (ADH)
• Atipik lobüler hiperplazi (ALH)

Bu değişikliklere sahip kadınlarda meme kanseri riski normalden yaklaşık 4 ila 5 kat daha fazladır. Bir kadının ailesinde meme kanseri öyküsü varsa ve hiperplazi veya atipik hiperplazi varsa, meme kanseri riski daha da yüksektir.

Lobüler karsinoma in situ (LCIS)

LCIS ​​kanser olarak kabul edilmez ve tedavi edilmezse tipik olarak lobülün ötesine yayılmaz (invaziv meme kanseri haline gelir). Ancak LCIS’li kadınların meme kanseri geliştirme riski 7 ila 12 kat daha fazladır (her iki memede de olabilir).

Adet dönemlerine erken başlamak

Erken adet görmeye başladıkları için (özellikle 12 yaşından önce) daha fazla adet gören kadınlarda meme kanseri riski biraz daha yüksektir. Riskteki artış, östrojen ve progesteron hormonlarına daha uzun bir ömür boyu maruz kalma nedeniyle olabilir.

55 yaşından sonra menopoza girmek

Daha geç menopoza girdiklerinden (55 yaşından sonra) daha fazla adet gören kadınlarda meme kanseri riski biraz daha yüksektir. Riskteki artış, östrojen ve progesteron hormonlarına daha uzun bir yaşam boyu maruz kalmalarından kaynaklanıyor olabilir.

Göğüs bölgesine önceden radyasyon tedavisi almak

Daha gençken başka bir kanser (Hodgkin veya Hodgkin olmayan lenfoma gibi) nedeniyle göğüs bölgesine radyasyon tedavisi gören kadınların meme kanseri için önemli ölçüde daha yüksek riskleri vardır. Bu risk, radyasyon aldıkları yaşlarına bağlıdır. Göğüsler hala gelişmekteyken, genç veya genç bir yetişkin olarak radyasyona maruz kalan kadınlar için risk en yüksektir. Yaşlı kadınlarda (yaklaşık 40 ila 45 yaşından sonra) radyasyon tedavisi meme kanseri riskini artırmıyor gibi görünmektedir.

Dietilstilbestrol’e (DES) maruz kalma

1940’lardan 1970’lerin başlarına kadar bazı hamile kadınlara , bebeği kaybetme (düşük yapma) şanslarını azalttığı düşünüldüğü için DES adı verilen östrojen benzeri bir ilaç verildi . Bu kadınların meme kanseri geliştirme riski biraz daha yüksektir. Anneleri hamilelik sırasında DES kullanan kadınlarda meme kanseri riski biraz daha yüksek olabilir.