Selenyum, vücut için önemli bir mineral olup vücutta DNA yapımına yardımcı olur. Hücre hasarına ve enfeksiyonlara karşı vücut biyolojik sistemine yardımcı olan selenyum selenoproteinler adı verilen çeşitli enzimlerin ve proteinlerin önemli bir bileşeni olarak görev alır. Bu proteinler aynı zamanda üreme ve tiroid hormonlarının metabolizmasında da rol oynarlar. Vücuttaki selenyumun çoğu kas dokusunda depolanır.
Selenyum, vücutta önemli fonksiyonlara sahip eser bir mineraldir. Selenyumun faydaları incelendiğinde en önemli rolünün antioksidan sistemde yer alması olduğu görülür. Hücrelerde bulunan selenyum, glutatyon peroksidaz adlı bir enzimin yapısında aktif bir bileşeni olarak görev yapar. Bu görevi ile hücreleri oksidatif stresten korunmasını sağlar. Oksidatif stres, hücrelerde serbest radikallerin birikmesi sonucu ortaya çıkan zararlı bir durumdur ve selenyum minerali bu radikalleri nötralize ederek hücrelerin DNA, protein ve diğer yapılarına zarar vermelerini engeller. Ayrıca bazı kanser türlerine karşı koruyucu etkileri üzerine çalışmalar bulunmaktadır. Selenyum tiroid hormonları üzerinde hormonları düzenleyici bir etkisi bulunmaktadır. Tiroid bezleri, selenyum içeren enzimler ile tiroid hormonlarını üretir ve bu hormonlar vücut metabolizmasının düzenlenmesinde, enerji üretiminde ve hücresel büyüme kontrolünde önemli görevlerde bulunurlar. Bu nedenle, yeterli seviyedeki selenyum alımı, tiroid bezlerinin fonksiyonlarının dengeli çalışmasına katkıda bulunabilirler. Selenyumun vücuttaki diğer önemli bir işlevi de bağışıklık sisteminde üstlendiği görevlerdir. Selenyum, bağışıklık hücrelerinin etkinliğini artırarak vücudu enfeksiyonlara karşı güçlendirir.
‘’Selenyum nelerde var?’’ sorusu bu önemli minerali dengeli bir şekilde tüketmek isteyen kişilerin sordukları sorulardandır. Kişilerin vücuttaki selenyumu düzeyleri selenyum içeren besinleri dengeli tüketmeleri ile sağlanabilir. Deniz ürünleri özellikle ton balığı ve uskumru gibi balıklar, selenyum bakımından zengindirler. Aynı zamanda tavuk, hindi, sığır eti ve yumurta gibi çeşitli et ürünleri de selenyum içerir. Tam buğday ekmeği, yulaf ezmesi ve kepekli pirinç gibi tam tahıllar da selenyumun doğal kaynaklarındandır. Ayçiçeği tohumu, kabak çekirdeği, fındık gibi bazı kuruyemişler ve tohumlar da selenyum bulunur. Kişilerin selenyum içeren bu besinleri dengeli bir şekilde tüketmesi, selenyum seviyelerini korumak ve vücut biyolojik süreci desteklemek için önemlidir. Ancak, yüksek selenyum seviyeler toksik etkileri nedeni ile vücut için zararlı olup ve dengeli bir beslenme alışkanlığı önemlidir.
1. Antioksidan Etkisi: Selenyum hücre hasarını önleyerek yaşlanma sürecini yavaşlatır ve kronik hastalıklara karşı koruyucu etki sağlar.
2. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir: Selenyum, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara, viral ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı etkili koruma sağlar.
3. Tiroid Sağlığını Destekler: Selenyum, tiroid bezinin sağlıklı çalışmasına katkıda bulunarak metabolizmanın düzenlenmesine yardımcı olur.
4. Kalp Sağlığını Korur: Selenyum, kalp sağlığını destekleyerek kardiyovasküler hastalıkların riskini azaltır. Antioksidan özellikleri sayesinde arter duvarlarında biriken plak oluşumunu engelleyebilir.
5. Kanser Riskini Azaltır: Selenyumun antioksidan etkileri, kanser oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir. Özellikle prostat, meme, akciğer ve kolon kanseri gibi türlerde koruyucu etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
6. DNA Onarımına Yardımcı Olur: Selenyum, hücrelerin DNA’sını onarmak için gerekli olan bazı enzimlerin aktivasyonunda önemli rol oynar. Bu sayede hücrelerin hasar görmesini ve mutasyonları azaltır.
7. Kilo Dengesini Sağlar: Selenyum, metabolizmayı düzenleyerek kilo dengesinin korunmasına yardımcı olur. Metabolizmanın düzenli çalışması, kilo yönetimi ve vücut kompozisyonu üzerinde olumlu etkileri vardır.
Selenyumun faydalarından yararlanmak için dengeli bir beslenme alışkanlığı oluşturmak ve selenyum açısından zengin gıdaları tüketmek önemlidir. Ancak, selenyum takviyelerini kullanmadan önce doktorunuza danışmanız önerilir, çünkü aşırı alım zararlı olabilir.
Doğada bulunan minerali takviyeler aracılığıyla alarak eksikliği giderebilirsiniz. Selenyum eksikliği, vücutta yeterli derecede bulunmayarak çeşitli hastalıklara ve rahatsızlıklara neden olması anlamına gelir. Yetersiz ve hatalı beslenme sonucunda ortaya çıkar. Sindirim sistemi hastalıkları, erken doğum, kanser çeşitleri, böbrek rahatsızlıkları, çevre koşulları ve düşük protein tüketimi gibi nedenler selenyum düşüklüğü yaşanmasına neden olur.
Oniki parmak bağırsağında emilimi gerçekleşen bu mineral, vücutta eksildiği zaman bazı sorunlar görülür. Selenyum eksikliği belirtileri şu şekilde listelenebilir:
Selenyum eksikliğinde görülen hastalıklar ise;
Selenyum kullanımı düşük ve eksiklik riski olan kişiler;
Selenyum fazlalığı, vücutta emilimi ihtiyacın ötesinde gerçekleştiği zaman meydana gelir. Mineral tozunun solunması ve hapının aşırı miktarda alınması zehirlenmeye yol açabilir. Aşırı seviyede alındığı zaman yaşam kaybına neden olabilir.
Selenyum içeren gıdalar coğrafi koşular ve yetiştiği toprak kalitesine bağlı olarak değişir. Vücudu güçlendirmek için tüketilmesi gereken içerisinde Selenyum bulunan besinler;
Selenyum içeren besinler ile günlük beslenme rutinlerinizi oluşturabilir ve sağlığınızı koruyabilirsiniz.
Selenyum takviyesi, bireylerin yaş ve genel sağlık durumu çerçevesinde belirlenir. En iyi Selenyum takviyesi dozu, 14 yaş üzerinde 55, hamile ve emziren kadınlarda 70, tiroit hastalarında 200 mikrograma kadar önerilir. Bu minerali içeren besinler yeterli olmadığı taktirde, multivitamin ve diğer gıda takviyeleri ile alınır. Selenometiyonin ve sodyum selenat formlarında bulunup rahatlıkla içebilirsiniz. Selenyum takviyesi kullananlar, sağlıklı bir bağışıklık sistemi ve metabolizmaya sahip olur. Bazı hastalıkların riskini azalttığı gibi yan etkilerinin giderilmesini de sağlayabilir.
Günlük Selenyum ihtiyacı, eksikliği tedavi etmek ve önlemek amacıyla karşılanır. Antioksidan etkisi ile vücudu serbest radikallerden kurtarmak, vücut fonksiyonlarını düzenlemek, kansere karşı korumak ve astımın etkilerini azalttığı bağışıklık sistemini güçlendirmek amacıyla kullanılır. Ayrıca selenyum cilde faydaları olan bir vitamindir. Kullanım ile yaşlılık belirtilerini geciktirebilir tırnak ve saçları güçlendirebilirsiniz.
Selenyum düşüklüğü neden olur?
Yeterli alınmadığı taktirde, sindirim ve emilim bozuklukları olduğu zaman ya da yanlış beslenme durumlarında ortaya çıkar. Hastalıklar ve ilaçlar da minerali düşürür.
Selenyum ne zaman içilir?
Doktor kontrolünde yemeklerden önce ya da sonra içilir. Bol su ile birlikte rahatlıkla yutabilirsiniz.
Selenyum eksikliğinde görülen hastalıklar nelerdir?
Bağışıklık sistemini düşürüp çeşitli hastalıklara neden olur. Üreme, karaciğer, böbrek ve sindirim sistemi hastalıkları ile birlikte psikolojik rahatsızlıklara da yol açabilir.
Selenyum ne kadar süre kullanılmalı?
Mineral ihtiyacı kişinin yaşına ve sağlık durumuna göre değişir. Doktor kontrolünde belirli periyotlar halinde kullanılabilir.
Selenyum hangi hastalıklara iyi gelir?
Eksiklik ve fazlalığında bazı hastalıklar görülebilir. İnsülin direnci, diyabet, ciltte bozulma, depresyon ve anksiyete gibi fiziksel ve bilişsel fonksiyonları bozabilir.
Selenyumun cilde faydası nedir?
Selenyum kullananlar, cildinin sıkı görünmesini sağlayabilir. Güneş ışığı hasarına, iltihaplanma ve pigmentasyon gibi durumları engelleyebilir.
Günlük selenyum ihtiyacı nedir?
Selenyum günlük doz olarak, bireye göre değişen miktarlarda alınır. Günde ortalama 100 ile 400 mikrogram arasında değişebilir.