Meme kanseri tanısı aldıysanız, en çok merak ettiğiniz şeylerden biri de tedavinin ne kadar süreceğidir. Ameliyat, kemoterapi, radyoterapi gibi tedavilerin her biri ortalama ne kadar sürer? Sağlığa kavuşmanız için ne kadar zaman gerekli?
Meme kanseri teşhisi hayatınızda, duygularınızda ve fiziksel sağlığınızda bir takım problemlere sebep olabilir. Hastalığınız ve sizi bekleyen tedaviler ile ilgili bilgi sahibi olmanız süreçte alacağınız yaraları azaltacak, sizi daha güçlü kılacaktır.
Teşhisi aldığınızda, belki tam zamanlı bir işte çalışıyorsunuz, bakmanız gereken bir aileniz var veya hayallerinizi gerçekleştiriyorsunuz. Ajandanız tamamen dolu ve hayatınız oldukça yoğun olabilir.
Aniden hayatınıza giren bu hastalık ile planlarınız cerrahlar, tıbbi onkologlar, hemşireler, teknisyenler ve terapistlerin randevularıyla doluverir. Artık yeni bir işiniz vardır; meme kanseri tedavisi görmek. Bunun için tedavi ve iyileşme süreci yaklaşık ne kadar sürer gelin beraber bakalım.
Bir işte çalışıyorsanız, ne kadar süre izin isteyebileceğinizi bilmeniz gerekebilir. İşyerinizde hastalık izniyle ilgili kuralları gözden geçirmeli, hastalığınız ile ilgili tedavi planı yapılır yapılmaz süreç hakkında kapsamlı bilgi edinmeli ve sorumlu olduğunuz kişilere mümkün olan en iyi ihtimali söylemelisiniz.
Tedavi sırasında planladığınızdan daha uzun sürecek aksiliklerle karşılaşabileceğinizi unutmayın. Tüm randevuları not aldığınız bir sağlık defteriniz olsun ve bunda takvim bulundurun. Özellikle tedavi günlerinizi fazla doldurmayın.
Koltuk altı aksiller ( sentinel ) lenf nodu biyopsisi veya buradaki tüm lenf nodlarının çıkarılıp çıkarılmamasına ( diseksiyonun ) bağlı olarak ameliyatla iyileşme süreniz de değişebilir.
– Lumpektomi (7-14 günde iyileşme): Lumpektomi, kanserli meme dokusunun çevresindeki az miktar sağlıklı doku ile birlikte çıkarıldığı meme kanseri ameliyatıdır. Meme koruyucu cerrahi türlerinden biridir; tüm meme alınmaz. Lumpektomi günü sabahtan hastaneye gelip ameliyatınızı olabilir ve 1-2 gün içinde taburcu olabilirsiniz. Ameliyat bölgenize dren konulabilir, bu nedenle işe geri dönmek için acele etmeyin. Lumpektomi sırasında lenf düğümleriniz çıkartılmışsa, iyileşme bir haftadan daha uzun sürer. Araba kullanma, ağır kaldırma, temizlik, spor ve diğer ev işleriniz için başkasından yardım almalısınız.
– Mastektomi (1-3 haftada iyileşme): Tüm memenin ameliyatla alındığı meme kanseri ameliyatıdır. Meme koruyucu cerrahilerin yapılamadığu durumlarda mastektomi tercih edilir.
Ameliyat sabahı hastaneye yatıp genelde 2-3 gün hastanede kalırsınız. Cerrahi dren iyileşmenize yardımcı olması için 5-7 gün boyunca kalabilir. Ameliyat bölgesinde biriken sıvının dışarı atılmasını sağlayan bu drenler cerrahınız tarafınca genelde 1 hafta içinde çıkarılır. Eğer mastektomi sırasında lenf düğümleriniz çıkartılıyorsa, iyileşmeniz 1 haftadan fazla sürer.
– Yeniden eksizyon (3-7 günde iyileşme): Nadir gerek duyulan bir uygulamadır. Ameliyat sonrası kapsamlı patolojik değerlendirme yapılır. Eğer cerrahi sınırlar temiz ise, yeniden müdahaleye ihtiyacı kalmaz. Nadiren de olsa cerrahi sınırda pozitiflik yani geride tümör hücresi kalmış olabilir. Buna cerrahi sınır pozitifliği diyoruz ve bu durumda daha geniş çaplı bir ameliyat gerekebilir. Tekrara yapılacak ameliyatta meme dokusu izin verirse ve volümü yeterli ise yeniden lumpektomi, meme volümü yeterli değilse veya mastektomi şeklinde olabilir.
– Plastik cerrahi ile memenin yeniden yapılandırılması ( meme rekonstrüksiyonu ): İyileşme süreleri değişir. Çünkü meme rekonstrüksiyonu için farklı yöntemler vardır.
Mastektomi, yani memenin tamamen alınması, cilt korunarak da yapılabilir. Bu tür kozmetik ameliyatlarda genel cerrahi uzmanı ile birlikte plastik cerrahi uzmanı da katılır. Cilt koruyucu mastektomide boşaltılan meme içi hastanın kendi kas ve yağ dokusu kullanılarak yapılabileceği gibi bazı özel dolgu materyalleri kullanılarak da yapılabilir. Bu tür ameliyatlarda iyileşme süresi 2-4 haftayı alabilir. Drenlerin kalma süresi uzayabilir ve küçük cerrahi revizyonlar gerekebilir. Bu süreçte bolca dinlenip duygularınıza da iyileşmek için zaman ayırın.
Meme kanseri tedavisinde koruyucu amaçlı birden çok kemoterapi seçeneği vardır. Ameliyat sonrası patolojik raporda elde edilen verilere göre koruyucu amaçlı verilecek kemoterapinin türü, sayısı ve süresi belirlenir.
– Yineleme riski düşük ancak koruyucu kemoterapi verilmesi gereken hastalarda 21 günde bir 4 kür (3 ay) kemoterapi uygulanır. Bu grup hastalarda sıklıkla klasık kemoterapi ilaçlarından olan siklofosfamid ve adriamisin 4 kür 14 günde bir (2 ay) veya 21 günde bir (3 ay) verilir.
– Daha yüksek riskli hastalara 4 kür CA rejimine ilave olarak dosetaksel veya paklitaksel olarak bilinen taksan grubu kemoterapilerden (tek başına veya karboplatin adlı ilaçla kombine edilerek ) 4 kür daha uygulanabilir. Paklitaksel haftalık, iki haftada bir veya 3 haftada bir uygulanabilir ve toplam 4 kür veya 12 haftada uygulanır. Yaşlı ve yan etkiyi tolere edemeyecek hastalarda haftalık rejim tercih edilir. Docetaksel adlı ilaç 3 haftada bir uygulanır. Bu durumda kemoterapi uygulama süreci 5-6 aya uzar.
– Birde karma rejim olarak da adlandırabileceğimiz riski daha yüksek hastalarda kullandığımız klasik kemoterapi ilaçlarından olan CA rejimine dosetaksel ilave edilebilir. Bu rejim TAC rejimi olarak adlandırılır. Yan etki ihtimali diğer rejimlere göre daha yüksek olan bu tedavi rejimi 21 günde bir 6 kür (4 ay) uygulanır. Tümörü büyük hastalarda ve koltuk altı lenf bezi metastazı olan Her2 reseptörü negatif hastalarda tercih edilir.
Antrasiklin grubu ilaçlardan olan adriamsin kalbe olan yan etkisi nedeni ile tercih edilmeyebilir. Bu durumda siklofosfamid adlı ilaca dosetaksel eklenir ve riski çok yüksek olmayan hastalarda 21 günde bir 4 kür (3 ay) uygulanır. Daha yüksek riskli hastalarda (lenf noduna metastaz yapmış ise) dosetaksele karboplatin adlı ilaç eklenir ve sıklıkla 21 günde bir 6 kür (4 ay) uygulanır. Her kemoterapi seansı ortalama 3-4 saat alır.
Her tedavi arasında normal aktivitelerinizi yapmaya devam edebilirsiniz. Hatta tedavi sırasında veya tedaviler arasında sanatsal uğraşlar edinebilir, hobilerinizle ilgilenebilirsiniz.
Farklı kemoterapi rejimleri için iyileşme süreleri farklılık gösterebilir, bu süreler elbette kişiden kişiye de değişir. Unutmayın, kemoterapi bütün vücudunuzu etkileyen düzenli-sistematik bir tedavi yöntemidir. Her 3-4 kürlük kemoterapi tedavisi sonrasında iyileşme süresini tedaviden sonra 1 ile 3 ay olarak planlamalısınız. Tedavilerin tamamlanmasından sonra 3 ay içinde sıklıkla saç kaybı, cilt değişiklikleri ve tırnakta görülen değişiklikler düzelecektir.
Radyasyon tedavisi süresi hangi tip radyasyon tedavisi aldığınıza göre değişir. Örneğin meme kanseri ameliyatları sonrası koruyucu amaçla uygulanan radyoterapiler tipik olan haftada 5 gün 33 seans olarak planlanır (6-7 hafta). Aralıksız tedavi ve hergün hastaneye gitmek yerine, haftasonları dinlenmeye ayırmak toplam süreyi biraz uzatsa da radyoterapinin döneminin daha kolay geçirilmesini sağlar.
Meme kanseri tedavisi biraz zaman alabilir ve ne zaman eski hayatınıza devam edebileceğinizi merak edebilirsiniz. Belki ailenizi, arkadaşlarınızı ve patronunuzu tedavinin süresi hakkında bilgilendirmeniz gerekebilir.
Eğer tedavi sonrasında hormon terapisi (endokrin terapi) alacaksanız, belki 5 yıl ve üzeri hastalığın tekrarlama ( nüks etme ) riskine karşın ilaç kullanmanız gerekebilir.
Genel olarak erken evre meme kanseri tanı-teşhis konması, ikinci görüş almak ve tedavi süresi toplamda 1 yılı alır.
Metastatik meme kanserinin tedavisi ve takibi farklıdır. Tedaviler genelde metastatik meme kanserinin yayılma derecesine göre daha uzun aralıklarla ( örneğin 3 haftada bir ) verilir; tümörü küçültmek, ağrıyı azaltmak ve yaşam süresini uzatmak hedeflenir. Metastatik meme kanserli hastalarının her biri, yaşam süreleri boyunca birbirini takip eden tedavi planlamalarına ihtiyaç duyar.
Bu nedenle, tedavi sürelerinin tahmin edilmesi ve iyileşme, kişiye özel yapılır. Buna karşın az sayıda / sınırlı metastaza sahip meme kanserli hastalar, erken evre meme kanserine benzer tedavi planlarına sahip olabilir.
İyileşme süreleri, tanı öncesi sağlığınıza, vücudunuzun tedavilere cevabına, yaşam tarzı faktörlerine ve iyileşme sırasındaki fiziksel aktivitelere bağlı değişir. Egzersiz yaparak, sağlıklı bir diyet ile, alkol ve tütün kullanımından kaçınarak ve yavaş yavaş normal aktivitelere geri dönerek, iyileşme sürecinizi hızlandırabilirsiniz.
Duygusal iyileşme, hepimizin üzerinde çalıştığı daha karmaşık bir süreçtir. Eğer çökkün veya depresif hissediyorsanız ya da hastalık tekrar korkunuz günlük yaşamınızı sıkıntıya sokuyorsa psikoonkoloji uzmanlarından yardım isteyin.
Sağlığınız düzeldiğinde fiziksel yan etkiler zamanla azalacaktır, ancak bazı yan etkiler uzayabilir. Özellikle koltuk altı lenf nodları çıkarılan hastalar, lenfödem ihtimalini azaltmak için ameliyat sonrası erken dönemde fizik tedavi uzmanı ile görüşmelidir.
Hastalığın veya tedavinin bireyi ve ailesini her yönden etkilediğini biliyoruz. Tedaviyi olmayı seçeceğiniz kanser merkezlerinde hem tedavi sırasında hem sonrasında iyileşmenize yardımcı olacak danışma, eğitim, fizik tedavi, destek tedavi ve psikoonkoloji imkanlarına sahip olup olmadığını sorgulayın. Onkolojik rehabilitasyon, oldukça zahmetli, göz ardı edilen, fakat neredeyse tedavinin kendisi kadar önemli ve güzel sonuçları olan bir sağlık hizmetidir. Dünya genelinde dahi meme kanseri tedavisi alan kadınların sadece yüzde 5’ine ideal bir onkolojik rehabilitasyon hizmeti sunuluyor, ancak en az yüzde 60-95’i yararlanabilecek durumda.
Meme kanserinden sonraki dönemde yaşamınızda çeşitli değişikliklere gitmeniz gerekir, bu nedenle acele etmeyin ve yeni yaşamınız için kendinize zaman ayırın.